StuCom0003

DIALOOG PINKSTERGEMEENTEN - RKKERK

- rapport over evangelisatie, proselitisme en gezamenlijk getuigenis -

Kees Slijkerman

In Rome is in 1998 een rapport verschenen (het vierde in 25 jaar) van de officiële dialoog tussen de RKK en vertegenwoordigers van de Pinksterkerken. Het gaat over evangelisatie, gezamenlijk getuigenis en proselitisme (christenen uit een andere kerk weghalen). Erkend wordt dat elke christen het recht heeft om te evangeliseren en dat iedere mens vrijheid van godsdienst toekomt. Bestreden wordt het negatief afschilderen van een andere kerk zonder werkelijke kennis van zaken. Het rapport telt 130 paragrafen en bevat concrete voorstellen aan beide kerken.

EVANGELISATIE

Volgens het nu verschenen rapport is er een groeiende overeenkomst tussen Katholieken en Pinksterchristenen over de inhoud van evangelisatie. Christenen hebben zowel de taak om individuele mensen te begeleiden naar bekering (pinksteraccent) alsook om de cultuur te transformeren (katholiek accent) en volkeren te verzoenen.

De dialoogpartners hebben uitvoerig gesproken over de samenhang met sociale gerechtigheid. "Pinksterchristenen geloven dat Katholieken geneigd zijn de impact van de kracht van de Heilige Geest te minimaliseren als deze concrete veranderingen teweegbrengt op het niveau van individuen, families en gemeenschappen. Pinksterchristenen realiseren zich dat zij zich in het verleden niet voldoende bewust waren van de implicaties van het Evangelie voor sociale systemen" (par. 63).

PROSELITISME

Sinds deze dialoog in 1972 begon, hebben de deelnemers geweten dat ze over proselitisme moesten spreken. De massale uitstroom van Katholieken naar Pinksterkerken in m.n. Latijns Amerika is een gevoelig punt. Dat het nu in de negentiger jaren bespreekbaar werd "is een teken van groeiend vertrouwen en rijping van de relaties tussen Pinksterchristenen en Katholieken". Maar in beide tradities zijn wel mensen die helemaal niet willen dat deze dialoog plaatsvindt. (68)

"Conflicten ontstaan waar de ene kerk begint te evangeliseren in een bepaald gebied, zonder zich te realiseren welke prijs christenen van een andere kerk al hebben betaald om daar het evangelie te brengen. Moeilijkheden ontstaan waar geen kennis is van de rol die een andere kerk reeds vervult in een bepaalde regio. Deze moeilijkheden ontstaan doordat twee christelijke gemeenschappen gescheiden zijn en elkaar niet erkennen als deel van hetzelfde Lichaam van Christus." "Ze hebben niet met elkaar gesproken." (75)

Het ergste is wel, zo citeren de dialoogpartners Vaticanum II, dat de verdeeldheid tussen christenen "een ergernis is voor de wereld en de hoogverheven taak van de evangelieverkondiging aan alle schepselen erdoor wordt geschaad". (Decreet over oecumene, nr.1)

"Kunnen we niet met elkaar spreken, met elkaar bidden en proberen met elkaar samen te werken in plaats van met elkaar in strijd zijn?", zo vraagt men zich af met een verwijzing naar Jezus’ bede om eenheid (Joh.17,21). "Te beginnen met een basis van respect en met het leren elkaar lief te hebben." (79)

Werken aan de eenheid is voor de Pinksterbeweging heel oorspronkelijk. Hun eerste pioniers wilden geen nieuwe kerken beginnen maar eenheid bevorderen. Charles F. Parham zag zich als "apostel voor eenheid" en volgens William J. Seymour stond zijn beweging voor "… Christelijke eenheid overal." (84) Deze gerichtheid op eenheid is helaas op de achtergrond geraakt.

WAT IS PROSELITISME?

Als eerste werkdefinitie voor proselitisme formuleert het rapport: "een niet-respectvolle, ongevoelige liefdeloze inspanning om de band die een christen heeft met de ene kerkelijke gemeenschap over te hevelen naar een andere".

In de dialoog bleek dat katholieken en pinksterchristenen een verschillende kijk hebben als het gaat om de vraag of een persoon een geëvangeliseerde christen is. Maar men was het er over eens dat proselitisme een onethische activiteit is die in verschillende vormen voorkomt. Onder de acht vormen die ze noemen zijn:

• "Intellectuele oneerlijkheid door je eigen geloofsgemeenschap ideaal voor te stellen in contrast met de zwakke punten van de andere geloofsgemeenschap.
• Alle intellectuele luiheid en verwijtbare onwetendheid die gemakkelijk verkrijgbare kennis over de traditie van de ander buiten beschouwing laat.
• Iedere moedwillige scheve voorstelling van zaken die men geeft van het geloof en de praktijken van andere christelijke gemeenschappen.
• Iedere vorm van geweld, dwang, spot of intimidatie van persoonlijke, psychologische, fysieke, morele, sociale, economische, religieuze of politieke aard. (…)
• Ieder misbruik van massamedia op een manier die niet respectvol is ten aanzien van het geloof van de ander en dat het publiek manipuleert.
• Alle niet-gefundeerde oordelen of handelingen die argwaan wekken ten aanzien van de oprechtheid van anderen.
• Alle concurrerende evangelisatie die gericht is tegen andere christelijke lichamen (vgl. Rom 15,20)." (93)

WAT MAG WEL?

Ook daar is het rapport duidelijk over. "Alle christenen hebben het recht om van het Evangelie te getuigen"; ook op zo’n manier dat mensen worden gebracht tot geloof in Jezus Christus of tot een intensere toewijding aan Hem binnen de context van iemands eigen kerk." En als een christen er dan in vrijheid voor kiest om lid te worden van een andere christelijke gemeenschap moet dat niet automatisch gezien worden als resultaat van proselitisme. (95)

Ten voorbeeld worden gesteld de evangelisatiecampagnes van Billy Graham die alleen daar doorgaan waar alle aanwezige kerken actief in de pastorale begeleiding worden betrokken, inclusief de katholieken en pinksterchristenen. (96)

UITGANGSPUNTEN

Bij het gezamenlijk afwijzen van proselitisme kwam de behoefte boven aan enkele praktische richtlijnen. De dialoogpartners formuleerden daartoe enkele uitgangspunten die ze ter overweging aanbieden aan hun respectievelijke kerken (110):

• De bron van ieder christelijk getuigenis is het gebod van liefde voor God en voor je naaste. Het brengt eer aan God en respecteert de vrije wil en de waardigheid van de toehoorder. (111)
• Het is de verantwoordelijkheid van elke christen om het evangelie te verkondigen aan ieder die nog niet tot inkeer en geloof kwam en Jezus Christus als zijn of haar Heer erkende. (112)
• Individuele christenen hebben het recht en de verantwoordelijkheid om het evangelie moedig en overtuigend te verkondigen. (113)
• Alle mensen hebben het recht het Evangelie te horen verkondigen in hun eigen "taal" op een cultuur-gevoelige manier. (113)

In het licht hiervan stellen ze beide kerken het volgende voor (114):

• Deze uitgangspunten op te nemen in het dagelijks leven en dienstwerk.
• Contacten met christelijke leiders na te streven om de aandacht te richten op de uitkomsten van deze dialoog.
• De prediking, het onderwijs en het pastorale werk te leiden in het licht van deze principes.
• Wetenschappelijke en professionele instellingen op alle niveaus uit te nodigen om dit document te bespreken.
• Deze inzichten op te nemen in de programma’s voor opvoeders, studenten voor een geestelijk ambt en andere kerkelijke werkers.
• Relaties van wederzijds begrip en respect te bevorderen die samenwerking op dit gebied mogelijk maken.

GEZAMENLIJK GETUIGENIS

Ten aanzien van gezamenlijk getuigenis hebben de samenstellers twee nuttige principes ontdenkt (127):

• We kunnen niet doen wat ons geweten ons verbiedt.
• We kunnen samen doen wat ons geweten ons toestaat.

Samen bidden in de week voor de eenheid of voor Pinksteren wordt als praktische mogelijkheid genoemd en ook kanselruil in niet-eucharistische diensten.